Różyca, choć może nie jest powszechnie znana, to jednak stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia zarówno ludzi, jak i zwierząt. Ta zakaźna choroba bakteryjna, wywołana przez Gram-dodatnią bakterię Erysipelothrix, najczęściej objawia się bolesnymi zmianami skórnymi i gorączką, a jej występowanie nasila się w cieplejszych miesiącach roku. Zakażenie różycą nie jest przypadkowe — najczęściej dochodzi do niego w wyniku kontaktu z zakażonymi zwierzętami lub ich produktami. Wiedza na temat przyczyn, objawów i skutków różycy jest kluczowa, aby skutecznie zapobiegać jej rozprzestrzenieniu i chronić zdrowie nasze oraz naszych bliskich.
Co to jest choroba różyca?
Różyca to zakaźne schorzenie, wywoływane przez Gram-dodatnią bakterię Erysipelothrix rhusiopathiae, zwaną też włoskowcem różycy. Atakuje głównie skórę i leżące pod nią tkanki.
Choć dolegliwość ta jest powszechna u zwierząt, może dotknąć również ludzi. Zakażenia występują na całym świecie, a ich szczyt przypada zazwyczaj na cieplejsze miesiące – wiosnę i lato.
Jak się objawia? Objawy są charakterystyczne:
- ból,
- wyraźne, ostro odgraniczone zaczerwienienie skóry,
- obrzęk.
Zmiany te lokalizują się często, zwłaszcza na dłoniach.
Przyczyny i patogeneza różycy
Różyca to choroba wywoływana przez bakterie z rodzaju Erysipelothrix, a u ludzi najczęściej przez gatunek Erysipelothrix rhusiopathiae. Te drobnoustroje charakteryzują się dużą odpornością i potrafią przetrwać poza organizmem żywiciela, co zwiększa ryzyko zarażenia.
Do zakażenia dochodzi głównie poprzez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub produktami odzwierzęcymi. Bakterie wnikają do organizmu przez uszkodzoną skórę, wystarczy nawet drobne skaleczenie czy otarcie. W ten sposób rozpoczyna się proces chorobowy.
Jak dochodzi do zakażenia różycą?
Różycą można zakazić się głównie poprzez kontakt z zakażonym materiałem. Ta bakteria dostaje się do organizmu najczęściej przez uszkodzoną skórę, na przykład drobne ranki czy skaleczenia.
To schorzenie często dotyka osoby pracujące ze zwierzętami, rybami czy mięsem. Szczególnie narażeni są weterynarze i pracownicy ubojni – to oni tworzą główną grupę ryzyka. Złe warunki higieniczne w hodowli zwierząt znacząco zwiększają ryzyko przeniesienia zakażenia na człowieka.
Warto jednak podkreślić, że jak dotąd nie ma danych potwierdzających możliwość zarażenia różycą bezpośrednio między ludźmi.
Jeśli chodzi o statystyki w Polsce, w latach 1966-2008 odnotowano blisko jedenaście tysięcy przypadków tej choroby.
Objawy różycy – jakie są?
Różyca zazwyczaj manifestuje się bolesnymi wykwitami skórnymi. Te czerwone, obrzęknięte ogniska często pojawiają się na palcach lub całych dłoniach. Zazwyczaj towarzyszy temu podwyższona temperatura.
W typowej formie skórnej zmiany te mają wyraźnie odgraniczone brzegi, a skóra w ich obrębie staje się intensywnie czerwona, napięta i błyszcząca.
Jednak schorzenie to może atakować również narządy wewnętrzne – mówimy wtedy o różycy narządowej. Wówczas dominują uogólnione objawy zakażenia: wysoka gorączka, dreszcze i znaczne osłabienie. Niekiedy może nawet dojść do zapalenia mięśnia sercowego.
Najcięższą odmianą jest różyca posocznicowa. Charakteryzuje się ona wyjątkowo wysoką gorączką i bardzo poważnym stanem ogólnym pacjenta.
Jakie badania wykonać przy podejrzeniu różycy?
Podejrzewając u siebie różę, niezwłocznie udaj się do lekarza. Specjalista dokładnie wypyta o Twoje dolegliwości i przeprowadzi szczegółowe badanie fizykalne, aby ocenić zmiany skórne.
Samo badanie kliniczne to często za mało – kluczowe okazują się dalsze analizy. Lekarz może zlecić szereg badań dodatkowych, aby potwierdzić diagnozę i ocenić nasilenie infekcji:
- pobranie wymazu bezpośrednio ze zmienionej chorobowo skóry i przesłanie go do laboratorium mikrobiologicznego w celu sprawdzenia obecności bakterii,
- gdy istnieje podejrzenie poważniejszych powikłań, takich jak sepsa, niezbędny staje się posiew krwi,
- badania krwi oceniające wskaźniki stanu zapalnego, jak leukocytoza, OB czy CRP, które dostarczają cennych informacji o nasileniu infekcji i ogólnym stanie organizmu.
Ostateczne rozpoznanie stawia się, biorąc pod uwagę zarówno charakterystyczne objawy kliniczne widoczne u pacjenta, jak i potwierdzenie obecności bakterii w badaniach laboratoryjnych. Pamiętaj, że w przypadku podejrzenia róży zawsze warto skonsultować się ze specjalistą chorób skóry – dermatologiem.
Jakie są powikłania różycy?
Ignorowanie różycy może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia. Nieleczona choroba grozi nie tylko zapaleniem wsierdzia czy niewydolnością nerek, ale także zagrażającą życiu sepsą. Co więcej, jej postać narządowa często prowadzi do przewlekłego zapalenia stawów. Zdarza się również, że schorzenie od razu przyjmuje formę posocznicy.
Kluczowe jest jednak wczesne rozpoznanie i wdrożenie właściwej terapii – to najlepszy sposób, by skutecznie zapobiec wszystkim tym groźnym powikłaniom.
Jakie są metody leczenia i profilaktyka różycy?
Główną metodą leczenia różycy, zwłaszcza jej skórnej postaci, są antybiotyki. Najczęściej podaje się penicylinę lub erytromycynę, a typowa kuracja trwa od 6 do 8 dni. W cięższych przypadkach może być konieczna hospitalizacja i dożylne podawanie leków. Choć większość skórnych form choroby potrafi ustąpić samoistnie, zastosowanie antybiotyków znacząco przyspiesza powrót do zdrowia. Niekiedy jednak mogą wystąpić powikłania, takie jak zapalenie wsierdzia, które wymaga nawet interwencji chirurgicznej.
Zapobieganie tej chorobie polega przede wszystkim na ochronie przed bakterią wywołującą zakażenie, czyli włoskowcem różycy. Kluczowe jest przestrzeganie zasad, które skutecznie minimalizują ryzyko zachorowania:
- stosowanie odpowiedniej odzieży ochronnej, zwłaszcza podczas pracy ze zwierzętami,
- utrzymanie higieny w miejscu pracy,
- unikanie bezpośredniego kontaktu z potencjalnie zanieczyszczonymi materiałami.
Treść powstała w oparciu o materiały dostępne na choroba różyca.
